Trong khi hầu hết mọi nơi trên thế giới coi việc phải xếp hàng chờ đợi là một điều khó chịu thì với người Nhật Bản lại không hẳn là như vậy.

Thế giới đã thấy rõ hơn điều này khi hội chợ thương mại Expo quốc tế Nagoya kết thúc tại Aichi, Nhật Bản. Người ta thống kê được rằng trong 185 ngày hội chợ có tới 22 triệu lượt khách tham quan trong số đó 95% là người Nhật Bản. Trong khi những người nước ngoài chẳng hề quan tâm thì người Nhật lại xếp hàng dài để xem người ta nói về các con thú trên gian hàng của Hitachi, một con thú mỏ vịt dài 10,66 m trưng bày tại gian triển lãm của Australia hay về món bánh bao nhân bạch tuộc – một phần trong mảng văn hóa ẩm thực của các nước trên thế giới.

Người Nhật không cảm thấy khó chịu khi phải xếp hàng chờ đợi.

Suốt mùa hè qua người dân Nhật nhộn nhịp đến với Aichi để được xem, được tìm hiểu văn hóa của các nước thông qua hội chợ Expo. Có những ngày số người tập trung chờ đợi ở ngoài cổng của hội chợ lên đến 37.000 người.

Người Nhật đứng xếp hàng theo một cách mà không một nơi nào trên trái đất này có thể sánh được. Họ vào các cửa hàng, tiệm ăn tối, các cuộc triển lãm nghệ thuật, đi xem phim, hay như đến với hội chợ Expo Nagoya vừa qua và còn nhiều hoạt động khác nữa với một suy nghĩ là họ sẽ xếp hàng. Họ đứng thành hàng, chờ đợi và làm cho việc xếp hàng trở nên dễ chịu với tâm niệm rằng có một điều gì đó rất đáng để chờ đợi ở phía trước mà thực tế thì có khi không phải luôn luôn như họ nghĩ.

Chúng ta có thể hiểu phần nào lý do của hiện tượng đó.
Thứ nhất trong quan niệm của người Nhật thì một sự kiện mà không phải xếp hàng để xem thì rất đáng ngờ. Không xếp hàng có nghĩa là có điều gì đó không tốt, không có đám đông có nghĩa là giá trị thấp.

Đối với một vài người Nhật khác thì họ lại quan niệm xếp hàng là một cơ hội để họ gần gũi người thân và nói những câu chuyện không bao dứt. Họ biến việc xếp hàng thành một kỷ niệm đáng nhớ. Một người Nhật khác anh Nakajima phát biểu ” Bạn đến đây với gia đình và bạn bè. Bạn đứng với họ trong một khoảng thời gian dài. Và sau đó bạn sẽ nói hãy nhớ về ngày hôm nay chúng ta đã cùng nhau đợi chờ ở hội chợ dưới cái năng của mùa hè”

Và còn một lý do nữa đó là người Nhật rất thích tìm hiểu về văn hóa của các nước. Sự thú vị của văn hóa nước ngoài đã biến việc phải xếp hàng chờ đợi trở nên hấp dẫn. Cô M. Tanaka, một giáo viên đại học nói rằng: “Trong suy nghĩ của người Nhật, cơ hội được tìm hiểu những nền văn hóa mới là điều hấp dẫn không thể cưỡng lại được”.
“Tôi đã đến hội chợ sáu lần. Tôi có kinh nghiệm để được “”du lịch”" nước ngoài ngay tại đây” cô Kamiko Tsunoda một người sống tại Nagoya nói “Tôi có thể dễ dàng đến Mỹ, Đức, Anh, Châu Phi hay toàn thế giới. Tôi cảm nhận và thu được những hiểu biết về thế giới vì vậy tôi sẵn sàng xếp hàng chờ đợi để nhận được điều đó”

Ý thức xếp hàng của người Nhật đã trở thành văn hóa và nó được “vận hành” như là cỗ máy tự động điều khiển. Trong khi đó, qua một cuộc thử nghiệm với người dân Hồng Kông và Trung Quốc đại lục thì người ta nhận thấy người Trung Quốc vô cùng ghét phải xếp hàng.

  Liệu mỗi chúng ta có thể làm được như vậy, có thể đứng xếp hàng trong một thời gian dài mà không cảm thấy khó chịu ngược lại thấy rất thoải mái, thậm chí cả trong những ngày hè oi bức này. Đây là một nét đẹp trong văn hóa Nhật mà tôi thấy rất chân trọng và cần học hỏi theo nó.

Cùng với sự vươn lên mạnh mẽ của nền kinh tế, Nhật Bản cũng gặp phải những hệ lụy nghiêm trọng có thể trở thành mối đe dọa cho tương lai của quốc gia này. Một trong số đó là sự thờ ơ của giới trẻ với…sex.

Thực tế tại Nhật Bản, tình dục đã trở thành ngành công nghiệp phát triển tại quốc gia này. Tuy nhiên,người Nhật hiện đại quan niệm về sex thực chất như thế nào? Các nghiên cứu cho thấy, giới trẻ Nhật đang thực sự… thờ ơ, thậm chí nói không với sex.

Giới trẻ Nhật thấy bận bịu với công việc thường ngày.

Người Nhật dưới 40 tuổi hiện nay dường như đang mất dần hứng thú ngay cả với những mối quan hệ thông thường. Có tới hàng triệu người không muốn hẹn hò, thậm chí còn cảm thấy bị làm phiền bởi những vấn đề liên quan tới tình dục.

Đối với chính phủ, “hội chứng độc thân” được nhìn nhận như một thảm họa tự nhiên trong tương lai. Là một trong những quốc gia có tỉ lệ sinh thấp nhất trên thế giới, dân số hiện tại của Nhật đang là 126 triệu và có xu hướng giảm mạnh trong thập kỉ qua. Dự kiến dân số sẽ giảm hơn một phần ba vào năm 2060.

Nhiều người Nhật đang mất hứng thú với tình dục.

Con số người độc thân đang ở mức kỉ lục. Một cuộc khảo sát năm 2011 cho thấy 61% đàn ông Nhật chưa lập gia đình và 49% phụ nữ tuổi từ 18-34 chưa trải qua mối quan hệ nam nữ chính thức nào, tăng gần 10% so với 5 năm trước đó. Một nghiên cứu khác cho thấy 1/3 người Nhật dưới 30 tuổi chưa bao giờ hẹn hò (không có thông tin về các mối quan hệ đồng tính).

Một cuộc khảo sát đầu năm 2013 do Hiệp hội Kế hoạch hóa gia đình Nhật Bản (JFPA) chỉ ra rằng 45% phụ nữ tuổi từ 16 tới 24 “không quan tâm hoặc xem thường tình dục” và hơn một phần tư đàn ông cũng cảm thấy như vậy.

Lý giải cho nguyên nhân của vấn đề này, có thể dễ dàng nhận thấy sự phát triển của xã hội Nhật là một trong số nguyên nhân cơ bản. Áp lực từ công việc khiến cho giới trẻ cảm thấy không có thời gian dành cho những mối quan hệ thân mật và thực sự. Đặc biết, với phụ nữ, hôn nhân dường như là cản trở cho con đường sự nghiệp của bản thân họ. Điều này thực tế còn diễn ra tại nhiều quốc gia trên thế giới như Mỹ.

Sự thờ ơ với sex là nguyên nhân gián tiếp dẫn tới sự mất cân bằng dân số tại Nhật và còn tạo ra nguy cơ tiềm ẩn cho nền kinh tế của quốc gia này.

Với những khách hàng thuộc hội FA (độc thân), thì quán cà phê có tên Moomin House ở Tokyo quả thực là 1 địa điểm tuyệt vời để vui chơi và thư giãn.

Dù chỉ đi có một mình nhưng khi đến với Moomin House, các khách hàng sẽ không phải buồn bã hay tủi thân bởi quán cà phê độc đáo này đã cử hẳn một đội “nhân viên Mumi siêu đáng yêu” để bầu bạn cùng mọi người. 

Quán cà phê này được mọi người gọi bằng cái tên khác đó là “Quán cà phê chống cô đơn”. Thực tế, Moomin House đã được mở từ cách đây mấy năm và cũng được trang CNN đưa tin vào năm 2012. Tuy nhiên, cách đây vài tuần, quán cà phê chống độc thân mới thực sự gây “sốt” trong cộng đồng mạng thế giới.

Trong ảnh: Mumi cùng bạn gái Snork Maiden nắm tay nhau. Với hình ảnh này, quán cà phê mong muốn khách hàng độc thân sẽ sớm tìm được “nửa kia” của mình.

Một “nhân viên Mumi” siêu đáng yêu tại quán cà phê chống độc thân.

Nhiều khách hàng đã tìm đến quán để được ngồi uống cà phê cùng dàn “nhân viên” độc đáo này. Khi đến với Moomin House, các khách hàng có thể yêu cầu 1 hay nhiều “em Mumi” ngồi cùng và thưởng thức các đồ uống. Ngoài cà phê, khách hàng còn được thưởng thức các loại bánh hấp dẫn có nguồn gốc từ Phần Lan.

2014 đánh dấu mốc kỷ niệm 100 năm ngày sinh của nữ nhà văn Tove Jansson. Tại Phần Lan, 1 công viên mang tên “Thế giới Mumi” đã được xây dựng. Và dự kiến, vào năm 2015, Nhật Bản cũng sẽ cho xây dựng 1 công viên của những chú Mumi.

Nhật Bản là nước nghèo về tài nguyên khoáng sản nên không thể làm giàu bằng tài nguyên thiên nhiên hay xuất khẩu nông sản như các nước khác. Chính vì ý thức được điều đó nên họ nhận thấy rằng chỉ có lao động chăm chỉ và nghiên cứu mới tạo ra của cải, làm giàu cho bản thân và cho đất nước. Với người Nhật, lao động là nguồn tài sản quý giá nhất, dồi dào nhất.

Hình minh họa

Người Nhật đã từng không… chăm chỉ

Thời kỳ đầu của công cuộc hiện đại hóa đất nước, người Nhật đã không chăm chỉ như bây giờ. Không những vậy, họ còn có vẻ rất thích được nghỉ ngơi nhiều hơn là làm việc.

Hằng tháng, viên chức thời đại Edo lấy ngày 1, 15, 28 là ngày nghỉ. Ngoài ra, còn có những ngày nghỉ do công ty hoặc các liên đoàn quy định. 

Bước vào thời Minh Trị, thời gian làm việc của công nhân, thương nhân là 8 tiếng/ngày (từ 8 giờ – 16 giờ) và được nghỉ giải lao vào lúc 10 giờ , 12 giờ, 15 giờ mỗi ngày. Chế độ “Ngày nghỉ 1, 6″ ( hằng tháng nghỉ các ngày 1, 6, 11, 16, 21, 26) cũng được người dân hưởng ứng và lấy làm ngày nghỉ truyền thống của mình.

Làm việc cần mẫn vì thời gian là vàng bạc

Những ngày nghỉ của Nhật chỉ giảm khi chính sách “Phú quốc cường binh” và “Phục hồi tăng năng lực sản xuất” của thời Minh Trị ra đời. Đó là kết quả của những kỷ luật mang tính quân sự và lao động trong các nhà máy. Khi bước vào thời đại Showa, truyền thống “Ngày nghỉ 1, 6″ đã không còn được áp dụng, thay vào đó những khẩu hiệu “Thời gian của quân đội và chiến tranh”, “Nhịp sống công nghiệp”, “Thời gian nơi công sở” đã chi phối mạnh mẽ tới đời sống của người dân.

“Chăm chỉ là đức tính của người Nhật” chỉ bắt đầu khi Nhật Bản bước vào thời kỳ tăng trưởng kinh tế cao sau chiến tranh thế giới thứ 2. Sở dĩ có được tốc độ phát triển như vậy là do người Nhật đã làm việc với quyết tâm theo kịp các nước Âu-Mỹ. 

Ý thức tập thể, tôn trọng thứ bậc và địa vị

Tập thể đóng một vai trò quan trọng đối với người Nhật. Trong công việc, người Nhật thường gạt cái tôi lại để đề cao cái chung, tìm sự hòa hợp giữa mình và những người xung quanh. Các tập thể có thể cạnh tranh với nhau rất gay gắt song sẵn sàng bắt tay với nhau để có thể đạt được mục đích chung. Vì vậy, điều tối kỵ là làm mất danh dự của tập thể.

Ý thức tôn trọng thứ bậc có lẽ đã có từ lâu trong đời sống của người Nhật. Ngày nay, ý thức tôn trọng thứ bậc vẫn được thể hiện trong công việc và đời sống hằng ngày. Chính từ những yếu tố này mà tinh thần đoàn kết và lòng trung thành của người Nhật được phát huy, và nhờ đó mà việc thực hiện mục tiêu của tập thể tương đối dễ dàng.

Gắn bó dài lâu với công việc mình chọn lựa

Chính sách tuyển dụng của Nhật Bản như tăng lương theo thâm niên hay tuyển dụng suốt đời là một trong những yếu tố giúp cho nền kinh tế nước này tăng trưởng cao sau chiến tranh. Theo đó, càng làm việc lâu năm cho một công ty thì lương càng cao và thường họ làm việc tại một công ty cho tới lúc nghỉ hưu. Yếu tố này khiến cho người lao động yên tâm làm việc và có được lòng trung thành đối với công ty họ lựa chọn.

Hiện nay, ý thức cống hiến suốt đời cho công ty trong giới trẻ không còn như xưa, tuy nhiên, so với những nước có nền kinh tế phát triển thì tỷ lệ người lao động nghỉ việc sau 3 – 5 năm ở Nhật Bản còn rất thấp.

Mặc dù có sự khác biệt giữa các cá nhân nhưng người Nhật luôn yêu mến công việc của mình, họ thường trung thành với lựa chọn và có ý thức gắn bó lâu dài, cống hiến cho công ty cũng như cho cộng đồng. Cũng có trường hợp công việc không được như mong muốn nhưng không vì thế mà nghỉ việc, họ sẽ tìm ra những mặt chưa hài lòng, chưa được để rồi tìm biện pháp giải quyết và cải thiện nó. Với tinh thần đó, càng ngày họ càng tiếp thu, trau dồi được trình độ kỹ thuật và cung cấp sản phẩm tốt nhất cho thế giới. 

Kokeshi là con búp bê gỗ làm bằng tay của người Nhật Bản. Chúng được biết đến như là một trong những tác phẩm nghệ thuật dân gian truyền thống quan trọng và lâu đời nhất của xứá sở hoa anh đào.

Có từ thời Edo (1600-1868), búp bê Kokesho là sản phẩm nổi tiếng của vùng Tohoku, đông bắc Nhật Bản, nơi có nhiều suối nước nóng và khu nghỉ dưỡng. Những con búp bê đầu tiên được các nghệ nhân nơi đây đẽo và bán cho du khách. Kokeshi là hình các bé gái có đầu tròn tương đối to và thân hình trụ. Nét mặt được họa bằng những đường nét đơn giản. Trên thân búp bê được phủ một lớp sáp mỏng. Họa tiết trên thân cũng đơn giản như hoa lá cỏ cây với những gam màu cơ bản như đen, đỏ, vàng và tím. Điểm hết sức độc đáo ở những con búp bê này là chúng không hề có chân tay.

Các con búp bê gỗ không hề có chân tay.

Ước tính có 11 loại Kokeshi truyền thống tương ứng với các thôn, làng… Chúng được sản xuất trong sáu tỉnh của Tohoku và phổ biến nhất là Naruko. Chế tác búp bê Kokeshi là nghề thủ công chính ở làng Naruko Onsen, nên con đường chính của làng mang tên Kokeshi. Do được các nghệ sỹ gọt và vẽ hoàn toàn bằng tay nên không con nào giống con nào và tất cả đều là con duy nhất. Vì thế Kokeshi trở thành một trong những đồ chơi truyền thống hấp dẫn nhất vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Một số búp bê có khuôn mặt hạnh phúc, mỉm cười, và hân hoan, trong khi một số khác có khuôn mặt trầm ngâm, ưu tư và thậm chí rất nghiêm nghị. Búp bê Kokeshi truyền thống mang nhiều ý nghĩa về văn hóa tâm linh độc đáo của địa phương, là biểu tượng cho sự an lành. Họ tin rằng những đứa trẻ chơi với những con búp bê này sẽ được trời che chở và khỏe mạnh. Họ cũng tin tưởng búp bê Kokeshi hứa hẹn sẽ mang đến một vụ mùa bội thu. Một số khác mua con búp bê về để chúng bảo vệ ngôi nhà khỏi hỏa hoạn…

Ngoài búp bê truyền thống, người ta còn sáng tạo ra những con búp bê Kokeshi mang hơi thở của nghệ thuật đương đại từ sau Thế chiến II. Những con Kokoshi hiện đại này có kiểu dáng đa dạng với màu sắc tự do, phóng khoáng hơn. Chúng hình thành nhờ áp dụng kỹ thuật độc đáo khác như khắc và nung, những phương pháp không sử dụng để tạo ra những con Kokeshi truyền thống. Chúng vẫn có cái đầu to nhưng đã có tóc, chân và tay với dáng vẻ điệu bộ hơn với ô, quạt, bông hoa, quả bóng trên tay, thậm chí có con búp bê mẹ địu cả con mình trên lưng… Kokeshi được làm chủ yếu từ gỗ cây muzuki (cây nước) do thớ gỗ loài cây mềm mại hơn. Tuy nhiên, loại gỗ được ưu chuộng nhất là gỗ cây anh đào vì có gam màu sẫm truyền thống. Ngoài ra, gỗ của loài cây phong Nhật Bản cũng được sử dụng để làm búp bê Kokeshi cả truyền thống và hiện đại. Loại gỗ này được để ngoài trời từ 1 đến 5 năm trước khi đưa vào chế tác. Từ lâu, Kokeshi cũng đã trở thành một món quà tinh tế quý giá cho những người đặc biệt. Trên thân một số búp bê được chiện tên người được tặng cùng với một số câu thơ Haiku (lối thơ cổ của đất nước Phù Tang) theo phong cách thư pháp Nhật Bản truyền thống. Kích thước Kokeshi đa dạng, bé xíu như ngón tay và cũng có khi lớn như một em bé sơ sinh. Búp bê Kokeshi thực sự là một kiệt tác nghệ thuật tuyệt vời bởi chỉ qua vài đường nét vẽ giản đơn, người nghệ sĩ đã thổi hồn và tâm trạng của mình để biến những con búp bê gỗ tưởng chừng vô tri thành những tác phẩm đầy sống động.

Kokeshi hiện đại.